ریزش مو دیگر فقط یک مشکل زیبایی نیست؛ برای بسیاری از افراد، شروع ریزش مو بهمعنی کاهش اعتمادبهنفس و حتی تغییر در تصویر ذهنی از خود است. چه زن باشید چه مرد، دیدن تارهای مو روی برس یا بالش میتواند یادآور اضطرابهای روزمره، کمخوابی، استرس، رژیم غذایی نادرست و البته زمینههای ژنتیکی باشد.
در این میان، فولیکولهای مو همان ریشههای زنده در پوست سر نخستین قربانیِ فشارهای جسمی و روحی ما هستند. وقتی این فولیکولها ضعیف شوند، رشد مو کند یا متوقف میشود و نواحی خالی روی سر شروع به نمایان شدن میکنند.
نقش PRP در ریزش مو و کاشت مو چیست؟
خوشبختانه علم مدرن پاسخی طبیعی برای بازگرداندن شادابی موها یافته است. درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) تحولی نوآورانه است که از خودِ خونِ فرد بهعنوان منبع ترمیم استفاده میکند.
در واقع، با تزریق PRP به پوست سر، ترکیبی غنی از فاکتورهای رشد به محل آسیبدیده میرسد؛ مواد طبیعیای که همانند کود برای زمین خشک فولیکولها عمل میکنند و میتوانند فولیکولهای نیمهفعال را دوباره بیدار کنند، گردش خون را افزایش دهند و چرخهی رشد مو را احیا نمایند. به همین دلیل، امروزه درمان PRP نه فقط بهعنوان یک روش پزشکی، بلکه بهعنوان راهی بیخطر و کاملاً طبیعی برای بازگرداندن اعتمادبهنفس و درخشش موها شناخته میشود.
معرفی PRP و مکانیسم اثر آن
پلاسما غنی از پلاکت (PRP) در واقع بخشی از خون خود فرد است که پس از فرآیند دقیق سانتریفیوژ، غلظت پلاکتهای آن چند برابر بیشتر از حالت طبیعی میشود. این پلاکتها گنجینهای از فاکتورهای رشد طبیعیاند که توان بینظیری در ترمیم، بازسازی و احیای فولیکولهای مو دارند .درست مثل یک منبع انرژی زیستی که قابلیت جوانسازی سلولها را دارد.
1- افزایش فاکتورهای رشد
درون هر پلاکت، مجموعهای از فاکتورهای بازسازیکننده قدرتمند وجود دارد؛ موادی مانند:
- PDGF (Platelet-Derived Growth Factor برای تحریک رشد سلولی
- VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor برای رگزایی و بهبود جریان خون
- IGF (Insulin-like Growth Factor برای افزایش تغذیه و بقا در سلولهای فولیکولی
این فاکتورها درست مثل اکسیر طبیعی برای بستر فولیکولها عمل میکنند؛ با افزایش خونرسانی، تقویت تغذیه سلولی و ایجاد محیطی سرشار از اکسیژن و مواد حیاتی، زمینهی رشد موهای جدید را فراهم میسازند.
2- تحریک فولیکولها و سلولهای بنیادی
یکی از شگفتانگیزترین آثار PRP، توانایی آن در تحریک سلولهای بنیادی فولیکول مو (بهویژه سلولهای معروف به Dermal Papilla) است. این سلولها فرماندهان اصلی چرخهی رشد مو به شمار میآیند. مطالعات علمی ثابت کردهاند که PRP و حتـی اگزوزومهای مشتق از آن، میتوانند باعث افزایش رشد، مهاجرت و بقای این سلولها شوند و بهنوعی موتور رشد مو را دوباره روشن کنند.
در مطالعهای از «پروفسور نیلفروشزاده و همکاران» در سال ۲۰۲۱، تأثیر همین اگزوزومهای حاصل از PRP بر سلولهای Dermal Papilla بررسی شد. نتایج نشان داد:
- این اگزوزومها باعث تقویت تقسیم سلولی (پرولیفراسیون) و مهاجرت فعالتر سلولها میشوند.
- در برخی غلظتها، اگزوزومهای با منشأ چربی (ASC‑Exo) حتی اثر تحریککنندگی قویتری از خود نشان دادند.
یافتهها حاکی از آن بود که افزایش غلظت اگزوزومها (مثلاً تا حدود ۱۰۰ میکروگرم بر میلیلیتر) باعث افزایش بیان ژنهایی مانند ALP، versican و α‑SMA در سلولهای Dermal Papilla میشود؛ ژنهایی که مستقیماً با فعالیت Trichogenic (توان تولید مو توسط فولیکول) ارتباط دارند.
وقتی میگویند یک ماده، سلول یا درمان «فعالیت Trichogenicدارد»، یعنی میتواند فولیکولهای مو را تحریک کند تا وارد فاز رشد شوند (آناژن)، ضخامت مو را افزایش دهد یا از ریزش مو جلوگیری کند.
3. افزایش گردش خون و تغذیه فولیکولی
پلاکتها پس از تزریق، فاکتورهای رشدی آزاد میکنند که فرآیند آنژیوژنز یا رگزایی جدید را در پوست سر فعال میسازد. با شکلگیری مویرگهای تازه، خون بیشتری به فولیکولها میرسد؛ نتیجه آن، تغذیه بهتر، اکسیژنرسانی بیشتر و احیای فولیکولهای ضعیف است. همین اثر باعث میشود بسیاری از کلینیکهای زیبایی، PRP را بهعنوان روشی مؤثر برای بازیابی تراکم مو و افزایش ضخامت آن معرفی کنند.
اهمیت درمان ریزش مو و مزایای PRP نسبت به درمانهای دارویی یا موضعی
ریزش مو اگر بهموقع درمان نشود، میتواند پیشرفت کرده و برگشتناپذیر شود. PRP با تقویت مستقیم فولیکولها، نتیجه سریعتر و مؤثرتر از درمانهای دارویی یا محلولهای موضعی دارد و عوارض کمتری نیز ایجاد میکند.
اهمیت درمان زودهنگام در اینجاست که هنوز فولیکولهای مو زندهاند و قابلیت تحریک دارند؛ یعنی میتوان آنها را دوباره فعال کرد و وارد چرخهی رشد طبیعی نمود. هرچه مداخله سریعتر آغاز شود، احتمال بازگشت پرپشتی موها بیشتر خواهد بود.
مزایای درمان PRP در مقایسه با درمانهای دارویی یا موضعی
1- ایمنی بالا
یکی از بزرگترین مزایای روش PRP این است که از خون خود فرد تهیه میشود؛ یعنی هیچ مادهی خارجی وارد بدن نمیشود. همین ویژگی باعث میگردد احتمال بروز واکنشهای آلرژیک یا عوارض جانبی تقریباً به صفر برسد. بدن به این درمان واکنش طبیعی نشان میدهد چون منبع آن از خودش است.
2- روش غیرجراحی و کمتهاجمی
تزریق PRP بدون نیاز به جراحی یا بخیه انجام میشود تنها با سوزنهای ظریف در سطح پوست سر. دورهی بهبودی بسیار کوتاه است و اکثر افراد میتوانند در همان روز فعالیتهای عادی خود را از سر بگیرند. این مزیت باعث شده PRP به انتخاب محبوب افرادی تبدیل شود که به دنبال درمانی بیدردسر و مؤثر هستند.
3- قابلیت ترکیب با سایر روشهای درمانی
درمان PRP را میتوان بهعنوان تقویتکنندهی اثربخشی داروهای رایج مانند ماینوکسیدیل یا فیناستراید , دوتاستراید به کار برد. بسیاری از مطالعات بالینی نشان دادهاند که ترکیب این روشها میتواند نتایج چشم گیرتری به دنبال داشته باشد.
همچنین در پژوهش های پروفسور نیلفروش زاده به ترکیب PRP با سلولدرمانی یا اگزوزومها پرداخته شده. بهطور خاص، افزودن اگزوزومهای مشتق از سلولهای چربی (ASC‑Exo) به PRP توانسته اثرات ترمیمی و رشد فولیکولی را چندبرابر کند یعنی ترکیب دو منبع فعال برای تحریک سلولهای بنیادی فولیکول مو.
4- پایداری اثر بالقوه
مکانیسم عمل PRP عمیقتر از درمانهای سطحی است؛ این روش وارد سطح سلولی فولیکول میشود و با فعالسازی سلولهای بنیادی، چرخهی رشد را از درون احیا میکند. بنابراین اثرات آن میتواند پایدارتر و بلندمدتتر باشد نسبت به کرمها یا داروهایی که فقط به سطح پوست یا ساقهی مو محدود میشوند
چگونه فاکتورهای رشد در PRP موتور بازسازی مو را روشن میکنند؟
پلاسمای غنی از پلاکت یا همان PRP نوازنده اصلی سمفونی بازسازی سلولی است. این مادهی شگفتانگیز سرشار از فاکتورهای رشد طبیعی مثل PDGF، VEGF، IGF‑1، EGF، FGF و HGF است؛ مولکولهایی که بدن خود ما آنها را برای ترمیم و جوانسازی تولید میکند.
هر کدام از این فاکتورها نقش متفاوت اما مکملی دارند:
- PDGF مثل مهندس نوسازی عمل میکند و موجب تکثیر فیبروبلاستها و سلولهای اطراف فولیکول میشود؛ در نتیجه، بافت نگهدارندهی تار مو بازسازی و مستحکمتر میگردد.
- VEGF معمار شبکهی خونی است؛ با افزایش رگزایی در اطراف فولیکول، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به مو میرسد و فاز رشد مو (آناژن) طولانیتر میشود. نتیجه؟ موهایی پُرتر و زندهتر.
- IGF‑1 نگهبان بقاست؛ جلوی مرگ سلولی را میگیرد و سلولهای ریشهی مو را در برابر استرس و کمبود تغذیه محافظت میکند.
ترکیب هماهنگ این فاکتورها مثل یک “اکسیر زیستی هوشمند” عمل میکند که هم تغذیه، هم محافظت و هم رشد را تقویت میکند. مطالعات تأیید کردهاند که PRP با افزایش طول فاز رشد و کاهش روند مینیاتوریزه شدن فولیکول، میتواند تراکم و ضخامت موها را بهصورت کاملاً طبیعی و از درون افزایش دهد.
فعالسازی سلولهای بنیادی فولیکول؛ شاهکلید بازسازی واقعی
1.در عمق هر تار مو، سلولهای بنیادی کوچکی زندگی میکنند که در دو نقطه کلیدی تجمع دارند:
- Dermal Papilla (مرکز کنترل پیامهای رشد)
- Bulge Area (محل ذخیره سلولهای بنیادی اپیتلیال)
راز موفقیت درمان با PRP در همینجاست؛ چون فاکتورهای رشد آن دقیقاً این سلولهای بنیادی را بیدار و فعال میکنند. پژوهشها نشان میدهند که PRP مسیرهای کلیدی را در سلولهای فولیکول فعال میکند همان مسیرهایی که برای شروع دوباره فاز رشد (آناژن) و شکلگیری موهای جدید حیاتیاند.
PRP؛ محرک مولکولی چندبعدی برای احیای فولیکول و بازسازی محیط رشد مو
PRP و مخصوصاً اگزوزومهای مشتق از آن، باعث تکثیر و مهاجرت سلولهای Dermal Papilla شده و بیان ژنهای خاصی را بالا میبرد؛ یعنی سلولها دوباره توانایی «القای رشد» خود را بازیابی میکنند. پژوهش پروفسور نیلفروشزاده دقیقاً این اثر را با وضوح آزمایشگاهی نشان داد.
بهعلاوه، ترکیباتی مانند IGF‑1 از مسیرهای ضدآپوپتوزی حمایت میکنند (مثل افزایش Bcl‑2) تا سلولهای مو دوام بیشتری داشته باشند حتی در شرایط بحرانی مثل بعد از کاشت یا استرس آلوپسی.
PRP نهتنها فولیکولها را ترمیم میکند، بلکه محیط اطراف آنها را نیز بازسازی میکند. با تحریک جریان خون، فعالسازی فیبروبلاستها و تعدیل التهاب، پوست سر از حالت آسیبدیده به وضعیت ترمیم فعال میرسد. در نتیجه، PRP محرکی مولکولی و چندبعدی است که سلولهای بنیادی و مسیرهای رشد را بیدار کرده و پوست سر را به بستر زنده درویش مو تبدیل میکند.
تأثیر PRP قبل از کاشت مو؛ آمادهسازی هوشمند برای پیوندی موفقتر
پیش از کاشت مو، هر میلیمتر از پوست سر باید در بهترین شرایط برای پذیرش گرافتهای جدید قرار گیرد. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) دقیقاً با همین هدف انجام میشود تقویت زمین بازیِ فولیکولها پیش از آغاز مسابقهی بازسازی مو.
1- مرحله آمادهسازی: بیدار کردن پوست و فولیکولها پیش از پیوند
زمانی که PRP در ناحیهی گیرنده تزریق میشود، فاکتورهای رشد قدرتمندی چون PDGF، VEGF و IGF‑1 آزاد میشوند. این مولکولها همانند فرمان شروع بازسازی، متابولیسم بافت را افزایش داده و جریان خون را چند برابر میکنند.
در نتیجه:
فولیکولهای تازه کاشتهشده در محیطی سرشار از اکسیژن و مواد مغذی قرار میگیرند و شانس بقای آنها بهطور محسوسی بالا میرود. مطالعات منتشرشده تأیید کردهاند که انجام PRP پیش از کاشت میتواند نرخ رشد و نگهداری گرافتها را بهصورت معنیدار افزایش دهد گامی حیاتی برای رسیدن به تراکم بیشتر و نتیجهای طبیعیتر.
2- کاهش التهاب و ترمیم سریعتر بعد از کاشت
PRP فقط محرک رشد نیست، بلکه آرامکنندهی التهاب و شتابدهندهی ترمیم نیز هست.فاکتورهای ترمیمی آن باعث افزایش مهاجرت سلولهای ترمیمکننده، کنترل پاسخ التهابی و کاهش آسیب بافتی میشوند.
درعمل، بیماران پس از استفاده از PRP پیش از پیوند، قرمزی و ورم کمتری تجربه کرده و روند بهبودی پوستشان کوتاهتر میشود.
3- همافزایی PRP و سلولهای چربی (SVF)؛ گام بعدی در بازسازی
در تحقیقات پیشرفتهی پروفسور محمدعلی نیلفروشزاده، ترکیب PRP با اجزای بازساختی بافت چربی مانند Stromal Vascular Fraction )SVF) بهعنوان نسل بعدی درمانهای پیشکاشتی بررسی شده است. این ترکیب با تأمین سلولهای بنیادی مزانشیمی و فاکتورهای ترمیمی چربی، به PRP قدرتی دوچندان میدهد: محیط غنیتر، رگزایی قویتر و تحریک بیشتر ناحیهی پذیرنده.
در کارآزمایی بالینی 2024 پروفسور نیلفروشزاده افزودن SVF به PRP سبب بهبود شاخصهای رشد مو شد. محققان پیشنهاد کردهاند برای دستیابی به اثر ماندگار، پروتکل چندجلسهای و ترکیبی PRP + SVF دنبال شود.
PRP پیش از کاشت مو، پوست سر را از نظر تغذیه، خونرسانی و ترمیم سلولی آماده میکند و همراه با ترکیبات بازساختی مانند SVF، میتواند پیوند را از یک عمل مکانیکی به فرآیند واقعی بازسازی زیستی تبدیل کند.
در متد نیلفروش، این آمادهسازی دقیق پیش از کاشت بخشی از فلسفهی درمان است:
از تحریک سلولهای پاپیلای پوستی تا بهبود محیط اطراف فولیکول، هر گرافت شانس بیشتری برای زنده ماندن و رشد دارد و نتیجه، موهایی طبیعیتر، پایدارتر و جوانتر است.
تأثیر PRP بعد از کاشت مو؛ تسریع بازسازی و رشد فولیکولهای تازه
پس از اتمام عمل کاشت، مسیر بازسازی واقعی آغاز میشود. فولیکولهای کاشتهشده باید در ناحیهی جدیدشان جای بگیرند، خونرسانی تازهای پیدا کنند و از فاز التهابی اولیه عبور نمایند. اینجاست که پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) بهعنوان «سوخت زیستی» سلولهای مو عمل میکند .ترکیب طبیعی و زندهای که میتواند فرایند ترمیم را چندین برابر سرعت بخشد.
1- تسریع رشد اولیه و افزایش تراکم نهایی
تحقیقات بالینی نشان دادهاند که تزریق PRP بلافاصله پس از کاشت و در جلسات پیگیری ماهانه، باعث افزایش قابلتوجه رشد موهای تازه میشود.
فاکتورهای رشد مهم مانند PDGF، VEGF و IGF‑1 در محل کاشت آزاد میشوند و بهطور مستقیم سلولهای Dermal Papilla و اپیتلیوم فولیکولی را تحریک میکنند.
این اثرات همراه با افزایش ساخت مویرگهای جدید و کاهش مرگ سلولی (آپوپتوز)، به فولیکولها کمک میکند تا سریعتر وارد فاز رشد فعال (آناژن) شوند.
2- کاهش “Shock Loss” یا ریزش موقت پس از پیوند
یکی از پدیدههای آزاردهنده بعد از کاشت مو، ریزش موقتی موهای اطراف ناحیه پیوند یا حتی برخی گرافتها است. تزریق PRP میتواند این دوره را به حداقل برساند. بهواسطهی کاهش التهاب موضعی، بهبود خونرسانی و تسریع بازگشت فولیکولها به فاز رشد، طول و شدت Shock Loss کاهش یافته و فولیکولها زودتر به وضعیت پایدار بازمیگردند.
3- پروتکلهای پرکاربرد پس از کاشت
در بسیاری از کلینیکهای پیشرو مانند کلینیک نیلفروش زاده،PRP بهصورت تزریق دروندرمی بلافاصله بعد از پیوند و سپس در فواصل ۴ هفته، ۳ و ۶ ماه تکرار میشود.
4.تجربه و تحقیقات پروفسورنیلفروشزاده؛ گام پیشرفته بازسازی
در مطالعات بالینی و کارآزماییهای فاز I و II به سرپرستی پروفسور محمدعلی نیلفروشزاده، نقش PRP و ترکیبات مکمل آن (از جمله SVF و آدیپوز اتولوگ) در بازسازی فولیکولی مورد بررسی دقیق قرار گرفته است.
نتایج نشان دادهاند که افزودن PRP و در برخی موارد PRP بههمراه SVF میتواند تعداد موهای در حال رشد، ضخامت تارها و رضایت بیماران را بهطور محسوس افزایش دهد.
| نتایج کلیدی گزارششده | اثرات علمی و عملی | هدف اصلی | زمان درمان با PRP |
| افزایش بقای گرافتها و تسریع فاز آناژن | افزایش آنژیوجنز (رگسازی)، تحریک سلولهای Dermal Papilla، کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو | آمادهسازی ناحیه گیرنده و گرافتها | قبل از کاشت مو |
| رشد سریعتر، افزایش تراکم و ضخامت تار مو تا ≈ 60 ٪ | فعالسازی فاکتورهای رشد (PDGF، VEGF، IGF–1) و تحریک مسیر Wnt/β‑catenin، کاهش Shock Loss | تسریع ترمیم و تقویت فولیکولهای کاشتهشده | بعد از کاشت مو |
تجربه و پژوهش های پروفسور نیلفروشزاده بهعنوان پدر طب بازساختی پوست و مو در خاورمیانه، مسیر پژوهشهای آینده را بهسمت ترکیبهای سلولی چندمرحلهای هدایت کرده است.
تحقیقات علمی و بررسی بالینی معتبر نشان دادهاند که تزریق PRP میتواند بهطور چشمگیری باعث افزایش تراکم موها و حتی ضخیمتر شدن تارهای مو شود. در واقع، وقتی پلاسمای غنی از پلاکت به پوست سر تزریق میشود، فاکتورهای رشد طبیعی موجود در آن فولیکولهای خفته را بیدار کرده و محیط پوست را برای رشد فعالتر مو آماده میکند درست مثل آبیاری دوباره ریشههای خشک با مواد مغذی خود بدن.
از نظر ایمنی، نتایج مطالعات کاملاً امیدبخش بودهاند: هیچ عارضهی جدی گزارش نشده و تنها نشانههای خفیفی مثل قرمزی یا سوزش موقت محل تزریق ممکن است دیده شود که معمولاً در چند ساعت برطرف میشود..
البته با وجود رشد سریع شواهد و موفقیتهای بالینی، باید توجه داشت که تفاوت در طرز تهیه و غلظت PRP، تعداد جلسات درمانی یا روش تزریق میتواند بر نتایج نهایی اثر بگذارد. بنابراین انتخاب پروتکل باید بر پایهی ارزیابی اختصاصی هر بیمار، تجربهی تیم پزشکی و تازهترین دادههای علمی انجام شود که تمام پروسیجرها در کلینیک تخصصی جردن بطور شخصی سازی شده برای هر فرد انجام میشود.
سوالات متداول
1. آیا PRP واقعاً تأثیر چشمگیری بر نتیجهی کاشت مو دارد؟
بله. مطالعات بالینی و مرورهای نظاممند (PubMed و PMC) نشان میدهند که انجام PRP قبل یا بعد از کاشت میتواند نرخ بقای گرافتها، سرعت رشد اولیه و تراکم نهایی را افزایش دهد. در واقع، نقش آن مانند کود طبیعی برای فولیکولهاست؛ تغذیه، ترمیم و تحریک مستقیم سلولهای مو.
2. چند جلسه PRP پس از کاشت لازم است؟
بهطور معمول ۳ تا ۴ جلسه در فواصل یک، سه و شش ماه توصیه میشود. شدت ریزش و شرایط پوست سر میتواند تعداد جلسات را تغییر دهد. پزشک با توجه به سن، تراکم قبلی و نوع کاشت (FUT یا FUE) پروتکل اختصاصی را تنظیم میکند.
3. آیا PRP باعث کاهش ریزش موقتی (Shock Loss) میشود؟
بله؛ با کاهش التهاب، افزایش خونرسانی و تسریع بازگشت فولیکولها به فاز رشد، میزان و مدت ریزش موقتی بعد از عمل کمتر میشود. این از دغدغههای بزرگ بیماران بعد از کاشت است و PRP راهحل مؤثری برای آن ارائه میدهد.
4. آیا انجام PRP پیش از کاشت هم فایده دارد؟
قطعاً. تزریق PRP قبل از عمل باعث آمادهسازی ناحیهی گیرنده، افزایش متابولیسم سلولی و رگسازی فعال میشود. بدین ترتیب گرافتهای جدید اکسیژن و مواد مغذی بیشتری دریافت میکنند و شانس «نجات گرافت» بالاتر میرود.
5. آیا PRP در همه افراد اثر مشابه دارد؟
نه کاملاً. پاسخ به درمان بستگی به سلامت عمومی، سطح پلاکت خون، سن، نوع ریزش مو و حتی کیفیت تجهیزات سانتریفیوژ دارد. با این حال اکثر بیماران در مطالعات بالینی افزایش تراکم و بهبود ضخامت تارها را گزارش کردهاند.
6. آیا برای PRP به دورهی نقاهت نیاز است؟
خیر، نیازی به استراحت طولانی نیست. فرد میتواند بلافاصله پس از تزریق به فعالیت معمول برگردد. فقط تا ۲۴ ساعت شستشوی سر یا استفاده از شامپوی قوی توصیه نمیشود تا فاکتورهای رشد فرصت جذب کامل داشته باشند.
7. آیا PRP خطر یا عارضه جدی دارد؟
درمان PRP بهدلیل اتولوگ بودن (از خون خود فرد) بسیار ایمن است. تنها عوارض احتمالی، قرمزی یا ورم خفیف در محل تزریقاند که معمولاً طی چند ساعت تا حداکثر یک روز برطرف میشوند. هیچ خطر آلرژی یا پسزدن وجود ندارد.


