پزشکی بازساختی یک رشته علمی در حال توسعه است. در واقع علم و درمانی که هم در آزمایشگاه ها و هم در کلینیک ها با هدف اصلی التیام در سلول های آسیب دیده از طریق ترمیم، جایگزینی و بازسازی سلول های بدن مورد استفاده قرار گرفته است.
پزشکی بازساختی یک رشته علمی در حال توسعه است. در واقع علم و درمانی که هم در آزمایشگاه ها و هم در کلینیک ها با هدف اصلی التیام در سلول های آسیب دیده از طریق ترمیم، جایگزینی و بازسازی سلول های بدن مورد استفاده قرار گرفته است.
پزشکی بازساختی یک رشته علمی در حال توسعه است. در واقع علم و درمانی که هم در آزمایشگاه ها و هم در کلینیک ها با هدف اصلی التیام در سلول های آسیب دیده از طریق ترمیم، جایگزینی و بازسازی سلول های بدن مورد استفاده قرار گرفته است.
پزشکی بازساختی شامل مولکول های محلول (پروتئین ها، سیتوکین ها، فاکتورهای رشد)، بیومواد یا مواد زیستی که می تواند منشا از مواد طبیعی یا مصنوعی سنتتیک داشته باشند برای ایجاد جایگزین های پوستی در کاربردهای بالینی، مهندسی بافت و درماتولوژی استفاده می گردد.
مطالعات متعددی در زمینه مهندسی بافت انجام شده است.
ژن درمانی که قبلاً به کاربردهای درمانی مانند درمان زخم های مزمن استفاده شده است (رویکرد ژن درمانی برای درمان بیماری هایی که شامل جهش های عملکردی مغلوب هستند کاملاً ثابت شده است، همانطور که در اپیدرمولایزیس بولوزا نوع دیستروفیک یا مغلوب رخ می دهد.) سلول درمانی بر پایه ی (مغز استخوان و سلول های بنیادی مزانشیمی چربی، کاندیدهای مناسب بیشتری برای سلول درمانی هستند) همچنین برنامه ریزی مجدد سلولی (مانند تکنیک سلول های بنیادی پرتوان القایی (iPS)) از نظرفنوتیپی و عملکردی از سلول های بنیادی جنینی قابل تشخیص نیستند. به دلیل دسترسی آسان، سلول های پوست به عنوان یک منبع مناسب و جذاب و همچنین به عنوان بزرگترین اندام بدن، یکی از مشخص ترین زمینه هایی است که باید به آن پرداخت.
در حالی که بسیاری از آسیب شناسی های پوستی رایج اکتسابی و ارثی مانند سوختگی ها، زخم های دیابتی، پسوریازیس و ویتیلیگو وجود دارد که عمدتاً به خوبی درمان نمی شوند و هیچ درمان استاندارد طلایی برای آنها وجود ندارد، پزشکی بازساختی Regenerative Medicine)) به عنوان یک انتخاب جدید و امیدوارکننده مورد استفاده قرار می گیرد. درمانها می تواند هم به عنوان تک درمان (سینگل) و هم به عنوان درمان ترکیبی (کامبینیشن) با سایر درمان های جراحی و غیر جراحی در درماتولوژی استفاده گردد.
در طول دو دهه گذشته، پیشرفتهای اساسی با استفاده از داربستها و انواع سلولها در این حیطه با رشد سریع و افزاینده انجام شده است. سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSCs) سلولهای بنیادی بالغی هستند که می تواند ازمنابع انسانی (مانند درم، چربی و هیپودرم) جدا شود. سلول های بنیادی مزانشیمی منشأ مزودرمی دارند و توانایی تمایز به سلول های مختلف را دارند.
سلول های بنیادی مزانشیمی به شدت مورد مطالعه قرار گرفته اند و می توانند در پاسخ التهاب به سمت مناطق آسیب دیده مهاجرت کنند، به سلول هایی مانند فیبروبلاست ها، بافت چربی، استخوان و سایر دودمان های مزانشیمی تمایز یابند و سپس سیتوکین های احیا کننده، کموکاین ها و فاکتورهای رشد را ترشح نمایند.
بنابراین، سلول های بنیادی مزانشیمی به امیدبخش ترین گزینه های درمانی برای بهبود زخم، افزایش رگ زایی و سرطان تبدیل شده اند. سلولهای بنیادی چربی (ASCs) به دلیل قابلیت تمایز در سلولهای مختلف، ترویج و افزایش رگزایی و ترشح سیتوکینهای متعدد، یکی از بهترین انتخابها در روشهای ترمیم زخم و بسیاری از اهداف دیگر مانند جوانسازی پوست و بازسازی پوست هستند. (ASCs) در مقایسه با سایر سلولهای بنیادی برداشتشده و بدست آمده از مغز استخوان، بازده بالاتری دارند و به سادگی قابل دسترس هستند.
وزیکولهای خارج سلولی (EV)، که قبلاً اگزوزوم نامیده میشد، وزیکولهایی با اندازه نانو هستند که حاوی اسیدهای نوکلئیک، پروتئینها و لیپیدهای خاصی هستند که قادر به انتقال واسطه سلول به سلول هستند که آنها را منحصر به فرد کرده است. از این رو می توان از آنها به عنوان یک ابزار درمانی و تشخیصی در این زمینه استفاده کرد.
اگزوزوم های MSC خواص ضد التهابی، ضد پیری و التیام زخم را نشان داده اند و بسیار مورد توجه قرار گرفته اند.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) پلاسمایی با سطح اضافی قابل توجهی از پلاکت های غلیظ است که از طریق سانتریفیوژ کردن خون کامل به دست می آید. پلاکت ها با گرانول های آلفا حاوی بار زیادی از فاکتورهای رشد و سیتوکین هایی هستند که بر هموستاز، ترمیم بافت و تولید کلاژن تأثیر می گذارند.
محیط های کشت حاوی ترشحات سلول های بنیادی (SCs-CM) یا سکرتوم سولهای بنیادی حاوی چندین فاکتور رشد و سیتوکین است. بنابراین، کاندیشن مدیوم یا SCs-CM ممکن است به عنوان جایگزین بهتری برای سلول درمانی استفاده شود که نیاز به توضیح دارد. محیط های کشت حاوی ترشحات سلول های بنیادی (SCs-CM) جایی است که سلول های بنیادی در آن کشت می شوند و پروتئین ها، لیپیدها، اسیدهای نوکلئیک و EV ها ترشح می شوند. مزیت این روش، قدرت تولید در مقادیر زیاد و حفظ مدت زمان بیشتر اثر بخشی بدون از دست دادن کارایی آن است.
طب بازساختی از نظر بالینی در شرایطی مانند بیماریهای التهابی و خودایمنی (مانند لوپوس اریتماتوز سیستماتیک و ویتیلیگو)، ترمیم اسکارو زخم (مانند زخم پای دیابتی) و زمینههای زیبایی (مانند جوانسازی و بازسازی پوست) کاربردی است. مطالعات نشان داده اند که PRP یک تکنیک موثر در درمان ویتیلیگو است و همچنین دارای اثر سینرژیک یا هم افزایی با CO2 فراکشنال است.
سلول های بنیادی مزانشیمی به دلیل تمایز به کراتینوسیت ها، ترشح فاکتورهای رشد متعدد و افزایش سرعت بسته شدن زخم مفید بوده اند.
وانگ و همکاران نشان دادهاند که سلولهای بنیادی مزانشیمی، بهویژه سلولهای بنیادی مشتق از بند ناف، با مزایایی در درمان SLE مرتبط هستند.
مطالعات نشان داده اند که PRP به عنوان کمکی برای لیزر درمانی و EV ها، به ویژه در پوست صورت بسیار موثر است.
همانطور که در بالا ذکر شد، پزشکی بازساختی نتایج امیدوارکننده ای را در درماتولوژی نشان داده است. با توجه به کارآیی و ماهیت در حال توسعه طب بازساختی، به زودی به سایر زمینههای پوست گسترش مییابد و روشهای درمانی را در این فیلد متحول میکند که منجر به افزایش و ارتقا بهبود سلامت و کیفیت زندگی بیماران میشود.
قدردانی و تشکر
نویسندگان مایلند مراتب قدردانی خود را از مرکز تحقیقات پوست و سلول های بنیادی دانشگاه علوم پزشکی تهران، همکاران و کارکنان کلینیک جردن، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و مسئولین کلینیک مجتمع پزشکی رسول اکرم (ص) مرکز توسعه تحقیقات (RCRDC) اعلام کنند.
بهویژه خانم فرحناز نیکخواه برای کمکهای فنی و تحریریه
تفاوت بین کاشت مو و ترمیم مو: کدام یک مناسب شماست؟
تغذیه مناسب بعد از کاشت مو: مواد غذایی مفید و مضر
راهکارهای پیشگیری از ریزش مو بعد از کاشت مو
کلینیک فوق تخصصی نیلفروش زاده، مجهزترین کلینیک پوست و مو در ایران است. این کلینیک دارای بیش از 20 اتاق عمل، پزشکان و تکنسینهای باتجربه می باشد. تمامی خدمات این کلینیک با جدیدترین روشهای روز دنیا و متد دکتر نیلفروش زاده انجام میشود. ۰۲۱-۴۵۶۴۰