دو پروتئین اصلی پوست کلاژن و الاستین هستند که بتدریج با افزایش سن دچار تخریب می شوند. سیگار کشیدن، ورزش نکردن، اشعه UV، آلودگی هوا، تغذیه نادرست میتواند منجر به تسریع روند پیرشدن پوست گردد.
نقش کدامیک از عوامل درونی یا محیطی در بروز پیرشدن پوست مهمتر است؟
زمینه ژنتیک یکی از مهمترین علل بروز پیرشدن پوست است که در افراد با هم متفاوت است اما عوامل محیطی نیز تاثیر جدی در این زمینه دارند، از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مواجهه زیاد با نور خورشید چراکه 80درصد پرتوهای فرابنفش خورشید کاملا به پوست نفوذ کرده و نوعی پروتئین را فعال میکنند که بر حالت الاستیسیته یا کشسانی پوست تاثیر میگذارد. این پروتئین در واقع کلاژن را از بین میبرد که یکی از وظایف آن پیشگیری از بروز چروکهای پوستی است. همچنین تولید مالنین و الستین پوست کاهش مییابد، درنتیجه پوست به خوبی نمیتواند با عوامل تهاجمی پرتوهای خورشید مقابله کند.
به جز پرتوهای فرابنفش باید به اشعه های مادون قرمز نیز اشاره کرد که کاملا در هیپودرم پوست نفوذ میکنند و علاوه بر تولید انرژی زیاد باعث تولید رادیکالهای آزاد نیز میشوند. همه این پرتوها علاوه بر تاثیر بر ساختار ژنتیکی پوست، مرگ سلولها، ایجاد لکه های قهوهای و پیری پوست ، میتوانند زمینه بروز سرطانهای پوست را نیز تسهیل کند. در واقع تماس مکرر با نور خورشید میتواند توانایی پوست را در تامین و تقسیم الیاف کلاژن محدود کند و درنتیجه حالتی مانند افتادگی نوک بینی، افتادن پلکها، نازک شدن پوست و… را در پی داشته باشد.
استعمال سیگار و سایر دخانیات علاوه بر آسیبهای جدی بر اندامهای داخلی بدن، عوارض جدی بر سلامت و زیبایی پوست دارد و چروکهای عمیق، تیرگی پوست و گودیهای اطراف چشم به عنوان علائم پیرشدن زودرس پوست در مصرف کنندگان توتون و تنباکو دیده میشود که در خانمها این علائم جدیتر خواهد بود.
استرس مزمن نیز در واقع باعث کاهش ذخایر آنتی اکسیدانها و اسیدهای چرب ضروری و ویتامینها میشود که به عنوان ترکیبات محافظ در برابر پیری پوست مطرح هستند. درنتیجه استرس میتواند بروز چروکهای پوستی، کاهش حالت کشسانی و شفافیت پوست را به عنوان علائم پیرشدن زودهنگام تشدید کند.
الکل هم یکی از موادی است که به عروق خونی آسیب میرساند، اختلالات انعقادی ایجاد میکند، متابولیسم سلولها را تغییر داده و تولید رادیکالهای آزاد را افزایش میدهد. به علاوه، الکل بر کبد تاثیر میگذارد و مانع نقش این اندام در دفع مواد زائد میشود. درنتیجه مواد سمی در اندامهای مختلف و به خصوص پوست جمع میشوند و تیرگی، خشکی و شل شدن و پیرشدن بافتهای پوست را در پی خواهند داشت.
چگونه میتوان با مراقبتهای پوستی از پیرشدن پوست جلوگیری کرد؟
اولین مرحله درمان های موضعی کرم های ضد چروک هستند که بر اساس مواد تشکیل دهنده انواع متفاوتی دارد. سردسته كرم‌های ضد‌چروك، كرم‌های اسید میوه است. تركیبات اسید میوه سلولهای زیر پوست را تحریك می‌كنند تا كلاژن‌سازی و ساخت الاستین زیاد شود. اسیدهای میوه از میوه‌های طبیعی گرفته‌می‌شوند و نوع دیگر این نوع كرم‌ها تركیبات ترتینوئین هستند. ترتینوئین شكل تغییر یافته ویتامین A است
ترتینوئین درمان اصلی جوش‌های زیر پوستی است اما میتواند در بهبود چروك‌ها نیز بسیار موثر باشد، چون در دراز مدت روی سنتز كلاژن تاثیر میگذارد. در واقع تاثیر ترتینوئین روی كلاژن‌سازی 9ماه بعد از مصرفش اتفاق می‌افتد.
دسته دیگر از كرم‌های ضد‌چروك، كرم‌های حاوی اسید هیالورونیك است. هیالورونیك اسید ماده‌ای است كه زیر پوست قرار دارد و كم شدن آن باعث به وجود آمدن چروك میشود و این نوع كرم‌ها ساخت این ماده را تحریك می‌كنند تا كلاژن‌سازی بیشتر شود. بنابراین تمام كرم‌های ضد چروك به‌دنبال تحریك كلاژن سازی پوست هستند تا تولید آن در پوست را افزایش دهند.
نقش درمان این كرم‌ها از نقش پیشگیری‌كننده آنها كمتر است و بیشتر این كرم‌ها از به‌وجود آمدن چروك‌ها پیشگیری می‌كنند. برای چرو‌ك‌های وسیع و عمیقی كه اتفاق افتاده است باید از روشهای دیگر استفاده كرد، ولی برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن چروك‌ها استفاده از این كرم‌ها میتواند مفید باشد.
کاربرد روشهای تزریقی در جوانسازی صورت
روش های تزریقی شامل تزریق ژل، بوتاکس و چربی است. ژل ها یا با عبارت کلی تر پرکننده ها موادی هستند که در زیر پوست تزریق میشود تا فرورفتگی را که ایجاد خط و خطوطی بر پوست کرده است، پر کند. این مواد را برای پرکردن چروکهای عمیق مانند خط خنده استفاده میکنند. این قبیل پرکننده ها کاربرد بیشتری در افراد مسن دارند و در افراد جوانتر برای زیبایی بیشتر و افزایش حجم مثل لب یا گونه استفاده میشود. پرکننده ها برحسب نوع آنها چند ماه تا چند سال در پوست مانده و پس از آن نیاز به تزریق مکرر دارند.
انواع مختلفی از فیلرها تولید شده‌اند ولی بیشترین نوع مورد استفاده در دنیا فیلرهایی از جنس «اسید هیالورونیک» هستند. هیالورونیک اسید به طور طبیعی و با غلظت بالا در بافت زمینه‌ای پوست و در بافتهای نگه دارنده ای مثل غضروف و مایع مفصلی بدن ما وجود دارد که با افزایش سن غلظت و مقدار آن کاهش مییابد و این کاهش در پوست مسبب ایجاد شلی و پیرشدن پوست می‌باشد. بنابراین تزریق فیلرهایی از این جنس میتواند باعث ترمیم و احیاء چروکها، پر کردن شیار‌های طبیعی مثل خطوط خنده و خطوط لبی چانه‌ای و همچنین سفتی و لیفتینگ پوست شود. اکثر فیلرهای از جنس اسید هیالورونیک بین شش ماه تا یکسال دوام دارند.
نوع دوم فیلرها که امروزه استفاده می‌گردند از جنس «کلسیم هیدروکسی آپاتیت» می‌باشد. این ماده معدنی که مشابه ترکیب طبیعی موجود در استخوان انسان است از قوی ترین فیلرهای موجود بوده و برای پر کردن شیار‌های عمیق تر استفاده می‌گردد. از این فیلر برای گونه گذاری و پر کردن حاشیه‌های صورت هم استفاده میشود. این فیلر نیز دایمی نبوده و به طور متوسط بعد از یک و نیم سال تجزیه شده و از بین می‌رود.
نوع سوم فیلرهاکه از جنس «پلی لاکتیک اسید» و یا «پلی کربو لاکتون‌ها» هستند، پس از تزریق در محل سبب تحریک تولید کلا‍‍‍‍ژن‌ها می‌گردند و عمدتا جهت پر کردن شیار‌های نیمه تحتانی صورت به کار می‌روند. این مواد بر خلاف سایر فیلرها نتایج فوری نداشته و در عرض دوره چند ماهه باعث کلاژن سازی گردیده و نتایج اثر خود را نشان می‌دهند.
تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس نیز به عنوان یک درمان شناخته شده ضدچروک و پیری به کار گرفته میشود. این ماده نوعی سم است که از فعالیت فیبرهای عصبی جلوگیری میکند. با تزریق بوتاکس، توکسین بوتولینوم به‌عنوان یک مهارکننده، مانع از تأثیر استیل‌کولین بر عضلاتی می‌گردد که تزریق در‌آن صورت‌گرفته و از اسپاسم و انقباض عضلانی تا مقطع زمانی معینی، جلوگیری می‌نماید.این تاثیر فقط به‌مدت ۴تا۶ماه فعال بوده و بتدریج و پس‌از گذشت ۳ماه، آرام‌آرام سطح سرمی آن کاهش‌یافته و حداکثر بین ۶تا۸ ماه غیرفعال می‌گردد
از‌همین‌رو است که فواصل تزریق بوتاکس، بین ۴تا۶ماه تعیین گشته و به‌بیانی دیگر در‌طی ۱سال ۳بار تزریق بوتاکس کافی بوده و بیش‌از آن در‌طی ۱سال، توصیه نمی‌شود.
در صورتی که نحوه تزریق آن و یا نوع محصول استاندارد نباشد، میتواند باعث عوارض بسیاری از جمله افتادگی پلک و ورم صورت شود.
تزریق چربی
تزریق چربی به عنوان یکی از موثرترین و ماندگارترین تکنیکهای جوانسازی محسوب می گردد.در این روش بافت چربی از ناحیه مورد نظر بدن متقاضی برداشته شده و پس از فرآوری به بدن خود فرد (اتولوگ) منتقل میشود.از جمله کاربردهای آن برطرف کردن نواقص و اسکارهای مختلف از جمله اسکارهای آکنه هستند.از آنجای که بافت چربی سلولهای بنیادی بی شماری دارند در بهبود کیفیت پوست و ایجاد پوست مناسب و طبیعی بسیار کارآمد است.از طرف یکی از سازگارترین فیلر های پوستی بدون ایجاد ایمونوژنیسیته محسوب میشود.
تزریق چربی با وجود غلظت بالای سلول بنیادی قادر به تقسیم و تبدیل داشته و میتواند بافت آسیب دیده را ترمیم کند.در این روش درمانی بافت چربی از ناحیه ران یا شکم برداشته شده و با تکنیکهای ویژه فرآوری می شود و بافت به دست آمده به ناحیه مورد نظر تزریق می گردد.
در تکنیکهای جدید از بافت چربی نانوفت به عنوان بافت ابریشمی در ترمیم اسکار استفاده میشود.و با تحریک سلولهای کلاژن ساز باعث تاثیر مثبت در کلاژن سازی میشود.
در این روش واکنش آلرژیک وجود نداشته و کاملا طبیعی است.دوام تزریق چربی از بسیاری فیلرهای قابل جذب بیشتر است و عوارض آن بسیار کم است.چربی پس از تزریق خونرسانی شده و با بدن پیوند میخورد. امکان جابجایی بافت چربی وجود دارد. ماندگاری چربی در محل تزریق را نمیتوان دقیقا مشخص کرد در هر بار تزریق درصدی از سلولهای چربی زنده می ماند.
روشهای لیزر در جوانسازی
لیزرهای لایه بردار در جوانسازی پوست شامل لیزر co2 فرکشنال ،لیزر اربیوم ،روش ترکیبی لیزر اربیوم و co2 و پلاسما هستند. که بسته به نوع چروک و نوع پوست میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. در تمام این روشها گرما ساختارهای قدیمی کلاژن را تخریب میکند و کلاژنسازی جدید را در بافتهای زیرین پوست تحریک خواهد کرد.
هایفوتراپی
ساز و کار مورد استفاده در روش هایفوتراپی، بر اساس اولتراسوند ساده یا همان امواج صوتی است. با این تکنولوژی، پزشک انرژی امواج صوتی را در عمق دلخواهی در لایه های زیرین پوست متمرکز میکند، بدون اینکه آسیبی به سطح پوست برساند. استفاده از اولتراسوند پیش از این نیز در علم پزشکی سابقه داشته ( بعنوان مثال دستگاه سونوگرافی ) و از این جهت، از بیخطر بودن این سازوکار اطمینان حاصل شده است. این روش در یک جلسه و بدون تحمل درد و زمان و هزینه زیاد، از بهترین شیوه های حال حاضر در دنیا برای لیفت صورت است.
اثر هایفوتراپی 3 ماه پس از آغاز درمان مشاهده میشود و در از بین بردن پلک های افتاده و آویزان، از بین بردن چین وچروک های صورت، چروک های ریز و چین خوردگی های باریک اطراف چشم موثر است. این روش شلی پوست گردن و گونه ها را تا حدودی برطرف میکند و به رفع غبغب، محکم شدن پوست صورت و کاهش عمق خط خنده و رفع افتادگی گوشه های لب کمک میکند.
مزیت هایفوتراپی نسبت به سایر روشها در این است که بدون اینکه هیچگونه جراحی انجام بگیرد لیفت صورت در یک یا چند جلسه انجام میشود. در صورتی که تعداد شات بر اساس افتادگی صورت به اندازه لازم باشد، تاثیرگذاری هایفوتراپی تا 1 سال ماندگارخواهد بود.
اندولیفت
اندولیفت با استفاده از نوعی میکرو فایبر و امواج لیزر دایود منجر به گرم کردن عمقی پوست و حذف بافت چربی و کاهش افتادگی و سفتی پوست شود.اندولیفت افزایش و سفتی پوست گردن ،خطوط خنده، زاویه سازی صورت، لیفت ابرو، کاهش چربی موضعی در ناحیه غبغب تاثیر داشته و یکی از بهترین دستگاهها در حوزه جوانسازی است.
کربوکسی تراپی
در روش کربوکسی تراپی گاز دی اکسید کربن (CO2) به زیر پوست تزریق میشود. در هر منطقه از بدن که غلظت گاز دی اکسید کربن افزایش یابد، بدن جهت جبران کمبود اکسیژن خونرسانی به آن بخش را افزایش میدهد. به این ترتیب با تزریق گاز دی اکسید کربن، بدن را وادار به افزایش خونرسانی به منطقه‌ای خاص می‌کنیم. با افزایش خونرسانی، ترمیم سلولی اتفاق می‌افتد و همین داستان به بهبود روند جوانسازی کمک میکند.بیشترین کاربرد کربوکسی تراپی بهبود تیرگی زیر چشم ،کاهش چربی موضعی و جوانسازی پوست در ناحیه صورت ،گردن و دکلته است.
سلول درمانی و سلول بنیادی در جوانسازی پوست
محصول سلولی اتولوگ است که جهت بهبود خطوط چین و چروک خط خنده، دور چشم، خط اخم و خط پیشانی و همچنین اسکار آکنه برخی نواحی با درجه خفیف تا شدید و جلوگیری از پیرشدن پوست در بزرگسالان به کار می‌رود. با راه‌اندازی خط تولید این محصول، كشور ایران در رده 13 كشور برتر دنیا در زمینه سلولهای بنیادی پوست و محصولات پوستی قرار گرفت.
به دنبال تحقیقاتی كــه از سال ٢٠٠٥ و ٢٠٠٦ مرکز تحقیقات پوست و سلول بنیادی و پژوهشگران رویان در تولید فیبروبلاست، كراتینوسیت و ملانوسیت و تمام رده‌های پوستی آغاز كردند.
این سلولها در درمان اسکارهای آكنه، اسکارهای اتروفیك، اسکارهای لیشمانیوزیز، زخم‌های مزمن، زخم‌های دیابتی و سوختگی‌های محدود مورد استفاده گسترده قرارگرفت که با نتایج مطلوبی همراه بوده است. مقالات منتشر شده از سال‌های ٢٠٠٨ – ٢٠١٥ توسط تیم پژوهشگران مركز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی دانشگاه علوم پزشكی تهران و مركز تحقیقات پوست و سالك و پژوهشكده رویان زیر نظرپروفسور نیلفروش زاده زمینه‌ای را فراهم كرد تا منجر به تولید فراورده های سلولی گردد.
در حال حاضر مرکز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی جزو معدود مراكزی است که سلول درمانی را در حوزه پوست به صورت فعال انجام میدهد و دارای دو كلین روم بالینی و تحقیقاتی و درمالب بسیار مجهز و دستگاه‌های بسیار پیشرفته می‌باشد. در نهایت انتخاب روش درمانی به مشاوره مناسب با پزشک بستگی دارد که با شرح حال مناسب و معاینه نوع پوست مشخص می گردد که کدام روش یا ترکیبی از روشهای متعدد برای مراجعه کنندگان عزیز انتخاب شود.
