امروزه، سلول‌درمانی با تحقیقات مداوم برای ایمنی و اثربخشی بالینی به تکامل خود ادامه می دهد و تخمین زده می شود که از 9.5 میلیارد دلار در سال 2021 به 23 میلیارد دلار در سال 2028 افزایش یابد. سلول‌درمانی ترکیبی از درمان های تک‌سلولی یا چندسلولی مبتنی بر سلول های بنیادی و غیر‌سلولی است که معمولاً از سلول‌های اتولوگ یا آلوژنیک استفاده می‌کند. ممکن است متدهای سلول‌درمانی شامل مهندسی ژنتیک یا دستکاری در فرمولاسیون تهیه این فرآورده ها باشد که می توان آن را به صورت موضعی یا به صورت تزریقی، بر پایه‌ی استفاده از داربست زیستی یا سیستم های بدون داربست تجویز کرد. سلول‌درمانی حوزه های درمانی متعددی مانند پوست و مو، پزشکی بازساختی، ایمونوتراپی و درمان سرطان را در بر می گیرد.
سلول‌درمانی یا درمان های بر پایه‌ی استفاده از سلول ها چه به صورت بدست آمده از بدن خود فرد و چه به صورت آلوژنیک، امروزه در بازسازی، ترمیم، جوانسازی پوست، رشد و رویش مو بسیار حائز اهمیت می باشد.
درمان های سلولی (سل‌تراپی) در حیطه مو شامل متدهای زیر می باشند:
متدهای درمانی بر پایه‌ی سل‌تراپی می تواند در دوران قبل کاشت، حین کاشت و بعد از کاشت مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین این درمان ها می توانند در درمان ریزش مو برای افرادی که کاندید کاشت نمی باشند، مورد استفاده قرار گیرند. برخی از افراد نیز با توجه به صلاحدید پزشک متخصص پوست ابتدا باید بانک مو را با توجه به درمان های ذکر شده در بالا تقویت نمایند و در زمان دیگری اقدام به کاشت نمایند.
ریزش مو نه تنها بر 50 درصد مردان تأثیر می گذارد، بلکه 45 درصد از زنان نیز می توانند آن را تجربه کنند. اکنون این امکان وجود دارد که از سلول های بنیادی چربی خود فرد که از ناحیه ای با چربی اضافی برداشت شده اند استفاده نمود. در این متد درمانی سلول های چربی خود بیمار را مجددا برای ترمیم یا بازسازی بافت پوست سر تزریق می کنند. این به نوبه خود تولید رشد مو را تحریک می کند. به عنوان یک گزینه سریعتر و راحت تر، چربی را از طریق کشیدن چربی با کانول های مخصوص از ران، باسن، شکم و پهلو که بافت چربی مناسب دارد برداشت می نمایند.
در این متد درمانی ابتدا ناحیه ی برداشت چربی با لیدوکایین تزریقی و محلول حاوی اپی نفرین آماده گردیده و با کانول های مخصوص، چربی برداشت می شود و پس از پروسه آماده سازی، سلول های چربی آماده تزریق می گردند. پروسه فرآوری چربی به گونه‌ای می باشد که سلول های بنیادی موجود در بافت چربی زنده مانی خود را حفظ نمایند. این متد درمانی که اتولوگ می باشد بدون هیچ گونه تحریک سیستم ایمنی فرد می باشد. در برخی موارد پزشک متخصص با توجه به نوع ریزش مو و جنس پوست سر، این متد درمانی را با پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) بدست آمده از خون خود فرد که حاوی مقادیر بالای فاکتورهای رشدی می باشد، ترکیب می نماید تا اثر هم‌افزایی داشته و درمانی کامل باشد.
این متد درمانی می تواند به صورت ترکیبی با سایر فرآورده های سلولی دیگر استفاده گردد. این متد درمانی می تواند در بازسازی پوست و تقویت ناحیه دریافت کننده فولیکول قبل از پیوند (کاشت مو) نیز نقش بسزایی داشته باشد. تزریق چربی به صورت درمان تنها یا در ترکیب با سایر درمان‌ها می تواند در تقویت و جلوگیری از ریزش مو نقش بسزایی داشته باشد. پزشک متخصص پوست با دیدن نوع پوست سر، تایپ ریزش مو، سابقه بیماری فرد و ارزیابی تمام پارامترها این متد را به افراد توصیه می نمایند.
۱-اگزوزوم
اگزوزوم ها دسته ای از وزیکول های خارج سلولی مشتق از سلول با منشا آندوزومی هستند و معمولاً 30 تا 150 نانومتر قطر دارند که کوچکترین نوع وزیکول خارج سلولی است. اگزوزوم ها که توسط یک دولایه لیپیدی احاطه شده اند، در محیط خارج سلولی حاوی محموله پیچیده ای از محتویات مشتق شده از سلول، از جمله پروتئین ها، لیپیدها، mRNA، miRNA و DNA آزاد می باشند.
اگزوزوم ها بخشی از کاربرد ترشحات فاکتورهای رشدی حاصل از سلول های بنیادی در رشد مجدد مو هستند. آنها می توانند توسط سلول های مختلف از جمله سلول هایB، سلول هایT، سلول های دندریتیک، ماکروفاژها، سلول های عصبی، سلول های گلیال، اکثر رده های سلولی تومور و سلول های بنیادی تولید شوند.
اگزوزوم‌ها ممکن است محموله‌های ارزشمندی را بین سلول‌ها به روشی طبیعی منتقل کنند و انتقال مواد ژنتیکی را در موجودات زنده تسهیل کنند. به نظر می رسد تحویل اگزوزوم به گیرنده های سلول، گام بزرگی در تعدیل تغییرات در فعالیت سلولی باشد زیرا اگزوزوم ها برای ارتباطات بین سلولی بسیار مهم هستند. این وزیکول ها حاوی طیف وسیعی از مواد از جمله پروتئین ها، لیپیدها، DNA و RNA هستند که همگی اثرات تنظیمی بر روی سلول های گیرنده دارند. از اگزوزوم می توان به صورت درمان هایی جهت جلوگیری از ریزش مو استفاده نمود. این متد درمانی به صورت درمان سلولی می باشد لذا در مراکز و کلینیک هایی در ایران قابل ارائه به بیماران می باشد که توسط مراکز آزمایشگاهی پیشرفته مجهز به اتاق تمیز پشتیبانی شوند تا بتوانند این محصول سلولی را به شکل محصول قابل تزریق و یا تاپیکال آماده نمایند که در بدن فرد ایجاد واکنش ایمنی ننماید.
۲- کاندیشن مدیوم (ترشحات فاکتورهای رشدی مشتق از سلول های بنیادی مزانشیمی)
ترشحات حاصل از سلول های بنیادی و یا به عبارتی سل‌تراپی به دلیل توانایی بالای سلول های بنیادی در بازسازی و تمایز به انواع متعددی از سلول ها، می توانند یک گزینه درمانی مناسب در درماتولوژی باشد.
درمان با سلول های بنیادی می تواند به درمان زخم های دیابتی و سایر بیماری ها نیز کمک کند. در مقایسه با انواع دیگر سلول های بنیادی، سلول های بنیادی مشتق از چربی دارای (ADSC) دارای مزایای خاص و محدودیت های کمتری هستند. آنها را به راحتی می توان از بافت چربی جداسازی و با یک روش حداقل تهاجمی تولید نمود.
همچنین این سلول ها، با مسائل اخلاقی کمتری مرتبط هستند و خطر کمتری برای ایجاد تومورزایی و پاسخ ایمنی میزبان دارند (سبب ایمونوژنیسیته در میزبان نمی شوند). یکی از این مشتقات سلول های چربی که ترشحات سلول های بنیادی مزانشیمی هستند و دارای ترشحاتی با درصد بالایی از فاکتورهای رشدی و عوامل احیا کننده سلول ها می باشند که امروزه در زمینه تقویت مو و طب بازساختی جایگاه ویژه ای دارند که به آن ها کاندیشن مدیوم می گویند. تعداد زیادی از مطالعات، اثر درمانی ADSC از این سلول ها را برای تقویت مو تأیید کرده است. یکی از مزیت های استفاده از این فرآورده ایمن بودن آن در استفاده آلوژنیک می باشد. این محصول می تواند در افرادی که دچار ریزش مو هستند به صورت تنها یا به صورت هم افزایی با متدهای دیگری مانند پی آر پی به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار گیرد که نتایج اثر بخشی در تقویت فولیکول مو داشته است.
از کاندیشن مدیوم در زمان کاشت و پس از کاشت در افراد استفاده می گردد که سبب می شود خونرسانی و ترمیم در بافت پوستی پس از کاشت افزایش یافته و ریسک نکروز در ناحیه‌ی پذیرنده فولیکول کاهش یابد. این متد درمانی می تواند به صورت تزریقی و یا تاپیکال (موضعی) با صلاحدید پزشک متخصص پوست مورد استفاده قرار گیرد.
در روش PRP نیاز به خونگیری از فرد می باشد. ۲۰ تا ۳۰ سی سی خون از بیمار با استفاده از کیت های استاندارد و تخصصی تهیه پی آر پی گرفته می شود و با استفاده از کیت های خاص، غلظت پلاکت را به ۳ تا ۵ برابر مقدار اولیه خواهند رساند. این پلاکت‌ها حاوی عوامل رشد بافتی (Growth Factor) هستند که می توانند فرآیند ترمیم و بازسازی بافت ها را توسط بازآرایی سلولی به انجام برسانند. فاکتورهای رشد آزاد شده از پلاکت سبب رشد، تکثیر و تمایز سلول های مختلف پوست و بافت می شوند و منجر به افزایش و تحریک تولید کلاژن، الاستین، ماده بین سلولی و تولید رگ های جدید می شود. در نهایت سلول های بنیادی به سلول های بافت آسیب دیده تبدیل می شوند. این فرآیند توسط مواد ترشح شده از پلاکت ها که همان فاکتورهای رشدی می باشند، انجام می گردد و موجب ترمیم بافت آسیب دیده می شود.
پلاکت ها دارای ظاهری کروی شکل هستند که از ریز شدن سیتوپلاسم سلول های مگاکاریوسیت در مغز استخوان به وجود می آیند. پلاکت های خون باعث می شوند زمانی که آسیبی به بافت ها وارد می شود از خونریزی رگ ها جلوگیری کرده و با به وجود آوردن پلاک پلاکتی و با ترشح پروتئین های خاص، بافت را ترمیم کنند. که تمامی این عوامل با این فرآیندی که انجام می گیرد باعث بازسازی بافت ها می شوند. برای درمان درد با پی آر پی، پلاکت ها همراه با مواد موثر دیگر در بازسازی بافت ها ترکیب و با سرنگ های مخصوص کشیده می شوند و بعد از تزریق، بافت، تحریک شده و ترمیم آغاز می شود.
استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت یا همان پی آر پی در درمان ریزش مو تایید شده است. این متد درمانی که اتولوگ است، بدون هیچ گونه تحریک سیستم ایمنی و حاوی فاکتورهای رشدی آزاد شده از پلاکت می باشد. متد درمانی پی آر پی هم به صورت درمان تنها می تواند در تقویت مو استفاده گردد و هم میتواند به صورت درمان ترکیبی با کاندیشن مدیوم و یا چربی به صورت متدهای کامبینیشن در درمان ریزش مو مورد استفاده قرار گیرد. این متد درمانی اثربخش با صلاحدید پزشک متخصص پوست بعد از عمل کاشت نیز می تواند جهت تقویت فولیکول مو کاشت شده مورد استفاده قرار گیرد.
درمان‌های سلولی (سل‌تراپی) با توجه به صلاحدید پزشک متخصص پوست به عنوان درمان‌هایی جهت تقویت فولیکول مو، جلوگیری از ریزش مو، کمک به رشد و رویش مجدد مو مورد استفاده قرار می گیرند.
این درمان‌ها می توانند در افرادی که نیاز به کاشت مو ندارند ولی دچار ریزش مو هستند بسیار اثربخش باشند و یا در افرادی که نیاز به کاشت مو دارند قبل و بعد از کاشت با صلاحدید پزشک استفاده گردند تا نتایج حاصل از پیوند مو را در افراد ارتقاء بخشند.
این درمان‌ها می توانند به صورت درمان سینگل (تنها) یا به صورت ترکیبی با متدهای دیگر جهت اثربخشی بالاتر استفاده گردند. نوع درمان، تعداد جلسات درمان و همچنین فواصل بین جلسات درمان با صلاحدید پزشک متخصص پوست با توجه به میزان ریزش مو، تایپ ریزش، سابقه بیماری افراد، سن و نوع پوست تعیین می گردد.
کلینیک فوق تخصصی جردن ارائه دهنده درمان‌های نوین سلولی (سل‌تراپی) در حیطه پوست و مو می باشد. همچنین به عنوان مرکز تخصصی در درمان و بازسازی سلول های پوست و فولیکول های مو با استفاده از درمان‌های نوین و به روز در دنیا شناخته می شود.