لوگو دکتر نیلفروش زاده
جستجو
Close this search box.
پشه گزیدگی و تاثیر آن بر پوست

پشه گزیدگی و تاثیر آن بر پوست

بهار و تابستان زمان زاد و ولد و تکثیر پشه هاست و معمولا با گرمتر شدن هوا معضل پشه و گزش حشرات هم بیشتر میشود. گزیدگی برای تمام افراد و به خصوص کودکان آزاردهنده است. چرا پوستمان بعد از پشه گزیدگی خارش و سوزش دارد ؟وقتی حشرهای روی پوست مینشیند و خون انسان را میمکد، همراه با ترشحات بزاقش پروتئینی وارد بدن میشود که همان زهر است و طبیعی است که بدن به این پروتئین بیگانه واکنش نشان دهد.واکنش معمولا به صورت آماسی یا التهابی بروز میکند. در این شرایط بدن آنتیبادیهایی را که از قبل آماده دارد(چون قبلا هم نیش خورده) ترشح میکند و این آنتیبادیها به آنتیژنهای بیگانه وصل میشوند. در ناحیه تجمعی از آنتی بادی و آنتی ژن به وجود میآید و به مرور بیگانهخوارها آنتی ژنها را از بین میبرند و ورم ناحیه میخوابد. گاهی آنتیبادیها به سلولهای ماستوسیت میچسبند که درون آنها گرانولهای هیستامین و سروتونین است. در این شرایط کانالهایی روی سلول ایجاد و این مواد به بیرون ترشح میشود. یکی از آثار واضح هیستامین در بدن، خارش است که هرچه میزان ترشح و حساسیت بدن به آن بیشتر باشد، میزان خارش ناشی از آن نیز شدیدتر و ناحیه وسیعتری درگیر میشود.سروتونین در عین حال میتواند سبب گشادی رگهای محیطی و کاهش فشارخون شود. اگر شدت کاهش فشار کم باشد، فرد دچار بیحالی مختصر و سرگیجه میشود، اما در موارد شدید ممکن است دچار شوک آنافیلاکسی شود و احتمال مرگ هم وجود دارد.هیستامین و سروتونین در مغز هم گیرندههایی دارند که به دنبال ترشح ممکن است در خونرسانی به بافتهای مغزی اختلال ایجاد کنند و علائمی مانند سردرد، سرگیجه و کاهش هوشیاری به دنبال داشته باشند.

گاهی پروتئینهایی که از خارج وارد بدن میشوند میتوانند سبب تاثیر منفی بر هیپوتالاموس و تغییر در کنترل درجه حرارت بدن شوند که در این شرایط بعد از گزش فرد دچار تب مختصری میشود.تمامی علائم ذکرشده با توجه به میزان سم واردشده به بدن و میزان حساسیت بدن فرد تا زمانی که پروتئین بیگانه در بدن حضور داشته باشد، پایدار است و با دفع آن به تدریج کم میشود. بعد از گزش برای درمان در صورتی که حساسیت فرد بالاست باید تا جای ممکن از شدت پاسخهای بدن کم کنیم تا علائم ایجادشده آزاردهنده و گاهی خطرناک نشوند. برای خنثی کردن آثار هیستامین و سروتونین بهترین راه تجویز آنتی هیستامین است. رایتیدین و هیدرکسیزین از این گروه هستند که البته باید زیرنظر متخصص تجویز شوند.
گاهی تنها با تجویز آنتی هیستامین برخی علائم مانند افت فشارخون درمان نمیشود و لازم است از اپی نفرین کمک بگیریم که با انقباض مویرگها به افزایش فشارخون کمک میکند. گاهی نیز لازم است کورتون تجویز شود تا با ضعیف کردن سیستم ایمنی میزان واکنش بدن به پروتئین بیگانه کم شود.در حالت عادی برای تسکین خارش میتوان از آنتی هیستامینهای خوراکی و موضعی یا لوسیون کالامین استفاده کرد. پمادهای تسکیندهنده بعد از گزش که در داروخانه ها فروخته میشود نیز مفید است. این پمادها حاوی ترکیبات التیام بخش هستند و به ترمیم سریع پوست کمک میکنند. بیشتر ترکیبات التیام بخش این پمادها هم گیاهی است و مثلا از ژل آلوئهورا در آن استفاده شده است. از دیگر ترکیبات میتوان به مواد ضدعفونیکننده و ترکیبات اکسیدوزنک اشاره کرد. پماد سیلورسولفات هم میتواند کمک کننده باشد.
برای پیشگیری از پشه گزیدگی کودکان چه کار کنیم ؟گزیدگی در کودکان مسالهای بسیار رایج است و طبیعی است که سبب ناآرامی کودک شود و اختلالات خواب ایجاد کند. گزش پشه بیشتر در فصل گرم سال و در نواحی باز بدن مثل صورت و دست و پاها یا خط کمر رخ میدهد و چون کودکان حساسترند واکنش بدنشان نیز به گزش حشرات بیشتر است.ضایعات گزیدگی معمولا به شکل برآمدگی قرمزرنگ به شکل کهیری یا پاپولی و در برخی شرایط به شکل تاول است که اگر در برخی نقاط مثل مخاط دهان، چشم، سرانگشتان و ناحیه تناسلی باشد، متورمتر میشود. در برخی کوکان حساستر حتی شاهد کهیر منتشر و ورم کلی بدن هستیم که ممکن است با علائم شدیدتری مثل تنگی نفس، خسخس، خستگی و گاهی شوک آنافلاکسی همراه شود.
برای درمان در درجه اول توصیه میشود محل را با آب و صابون شستشو دهید تا احتمال عفونت کاهش یابد. کمپرس سرد، ورم را کم میکند و پماد کالامین برای تسکین خارش موثر است. اگر خارش شدید باشد میتوان از کورتونهای موضعی هم استفاده کرد.در مواردی که علائم شدید است میتوان از آنتیهیستامینهای خوراکی کمک گرفت. در مورد گزیدگیهای خطرناکتر مثلا در مورد زنبور باید نیش را بیرون کشید اما مراقب بود کیسه زهر که به آن متصل است، پاره نشود و بعد در صورتی که علائمی مثل تنگی نفس یا تهوع و تب وجود داشت، کودک را فورا به مراکز درمانی رساند. برای پیشگیری، بهترین کار، خنک نگهداشتن محیط است چون در فضای خنک پشه وارد نمیشود.

میتوان برای در و پنجره ها از توری استفاده کرد و برای شیرخواران پشه بند زد. نظافت و گردگیری هم مهم است چون لارو این حشرات در گرد و خاک تکثیر میشود. بهتر است کودک را بهویژه اگر به گزش حساس است، در ساعاتی که پشه ها زیاد هستند مثل صبح و عصر بیرون نبرید و کلا به مناطق گرمسیری سفر نکنید. برخی بوها مثل بوی عطر یا خوردن مواد غذایی شیرین یا پوشیدن لباسهای روشن پشه را به سمت کودک جذب میکند و برعکس برخی دیگر از بوها مثل لیمو، ریحان، اسطوخدوس و اکالیپتوس حشرات را فراری میدهد اما این بوها میتوانند برای کودک ایجاد حساسیت کنند.
استفاده از حشره کشها به شکل اسپری یا قرص مضر است. لوسیونهای دافع حشرات هم حاوی مواد شیمیایی اند و میتوانند به سیستم عصبی مرکزی آسیب بزنند. سایر لوسیونها که به افتربایت معروفاند هم در صورت استفاده مکرر حساسیتزا هستند. تنها وسایل ایمن حشره کشهای برقی یا ماورای صوت هستند.در مورد سایر گزیدگیها از جمله مارگزیدگی بهتر است در درجه نخست کودک را آرام کنید زیرا با تحرک بیشتر و افزایش ضربان قلب سم سریعتر در بدن پخش میشود. کمپرس سرد روی موضع نگذارید، مکیدن و بریدن محل هم جایز نیست. لازم نیست بالا و پایین محل گزش را ببندید چون باعث قانقاریا میشود و کافی است که اندام بیتحرک و پایینتر از قلب بماند و بعد فرد را به مرکز درمانی برسانید تا سرم و پادزهر تزریق شود.
پشه ها چه کسانی را بیشتر نیش میزنند ؟باورهایی میان عموم مردم وجود دارد مثل اینکه پشه ها خون شیرین را دوست دارند یا کسانی که بیشتر شیرینی میخورند، پشه ها بیشتر جذب خونشان میشوند.از نظر علمی تحقیقاتی انجام گرفته و نشان میدهد برخی ترکیبات و بوها پشه ها را به سمت انسان جذب میکند. هر چه میزان چربیخون بالاتر باشد، پشه کمتر به سمت فرد گرایش دارد اما در رابطه با میزان قند خون چنین موضوعی صادق نیست و این شاخص سبب جذب بیشتر پشه ها نمیشود. آنچه در جذب پشه دخیل است، میزان دی اکسیدکربنی است که از بدن ساطع میشود و به همین دلیل پشه ها شبها بیشتر به سمت انسانها جذب میشوند. ترکیبات عرق نیز در این موضوع دخالت دارد. به طور کلی، پشه ها میتوانند ترکیبات شیمیایی خون و نوع پوست فرد را تشخیص دهند و مسلما به سمت افراد و نواحی از بدن جلب میشوند که پوست نازکتر و مویرگهای خونی دردسترس تر است اما در خصوص سایر موارد مثل اینکه کدام ترکیبات عرق یا خون پشه را به سمت افراد جلب میکند، هنوز تحقیقات قابل استنادی وجود ندارد.

مطالب مرتبط